Ulus tarafından seçilen bir parlamentoya dayanan ve basında bu parlamentonun seçtiği cumhurbaşkanının bulunduğu bir siyasal rejimdir. Bütün cumhuriyetlerin ortak yanı, devlet başkanlığının babadan oğula geçmemesidir. Şu da bilinmelidir ki, adı cumhuriyet olan bütün devletlerde demokratik bir yönetim olduğu sanılmamalıdır. 

Ünlü bilgin Aristo’nun: "Bütün toplumun ortak menfaatin! gözeten halk idaresidir." diye tanımladığı cumhuriyeti Montesquie şöyle açıklar: "Yasama, yürütme, yargı diye adlandırılan üç ana kuvvet birbirinden bağımsız ancak birbirini dengeli ve hızılı bir biçimde denetleme esasına göre işleyen, basında belirli bir süre için seçilerek gelen yöneticilerin bulunduğu bir siyasi rejimdir."

Cumhuriyet rejimi 1789 Fransız İhtilalinden sonra baskıcı krallıklara karşı bir tepki olarak Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Zamanla, özellikle baskıcı diktatörlerce dünyanın çeşitli ülkelerinde "cumhuriyet" adı, bir maske olarak kullanılmaya başlanmıştır. Demokrasiyle, gerçek anlamda bir seçimle hiç ilgisi olmayan yönetimler kendilerini şirin, sevimli gösterebilmek için adlarını cumhuriyet koymuşlardır. Oysa cumhuriyet, halkın halk tarafından yönetildiği idare şeklidir. Bu yönetim de ancak demokratik parlamenter sistemle gerçekleştirilebilir.

Siyaset bilimcilerine göre cumhuriyetin ideal şekli şöyledir: Çok partili siyasal yaşamda, genel seçimlerle iş basma getirilmiş kişilerin çıkardığı yasalarla yönetilen, tamamen tarafsız, hiçbir zümreye, cemaate ayrıcalık tanımayan yönetim şeklidir. Ancak bütün ülkelerde bu ideal yönetimin uygulandığı söylenemez. Örneğin İran da, Fransa da birer cumhuriyettir. Ancak yönetim biçimleri taban tabana zıttır, birbirlerine hiç benzemez.

Bizim devletimizin şekli de cumhuriyettir. Bu, Anayasamızın 1. maddesinde:
"Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir." diye ifade edilmiştir.