Avrupa Birliği ortak yararları için güçlerini birleştirmeye karar vermiş bir grup Avrupa ülkesinden oluşmuştur. AB fikri iki büyük savaş sonrası oluşan işsizlik ve bir dizi ekonomik sorundan ilhamla doğmuştur. O dönem Avrupa’nın batısında bulunan ülkeler,bir daha birbirlerine karşı savaşmama konusunda yollar arıyorlardı. 1950’de iki Fransız Jean Monnet ve Robert Schuman Fransa ve Almanya arasında  olabilecek başka bir savaşı için bir plan sundular. İki ülkenin ortak hareket etmesi için bazı kurallar olacak ve iki ülke arasındaki düşmanlığı önleyecek Yüksek Otorite tarafından kontrol edilecekti. Onlar iki ülke için çok büyük önemi olan kömür ve çelik üretiminin ortaklaşa kontrol edilmesini ve isterlerse diğer ülkelerin de katılmalarını düşünmüşlerdi.Çabalarının direk sonucu olarak, Avrupa Kömür Ve Çelik Birliği (ECSC) 1951’de Paris Anlaşması ile kuruldu. Katılımcı ülkeler arasında İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg da vardı. Schuman ve Monnet Avrupa’da yeşermekte olan politik bütünleşmenin tohumlarını ektiler.
ECSC’nin başarısı, 1957’de üyelerinin Roma Anlaşmasını  imzalamalarına sebep oldu ve ticaret ve hizmetteki engelleri kaldıracak olan  Avrupa Ekonomik Topluluğunu şekillendirdi.
Ayrıca üyelerin Avrupa Atom Enerjisi Birliğini (Euratom) kurmalarını sağlayarak barışçıl kullanım için nükleer enerjinin gelişimine öncü oldu. Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Birliği 1958’de etkili hale geldi. Avrupa Ekonomik Topluluğu genellikle Ortak Pazar olarak adlandırıldı. Sonraları da Avrupa Topluluğu. (European Community EC)  Avrupa Birliği’nin asıl amacı vatandaşları için kalıcı barış ve refahı sağlamaktır.
Üye devletler arasındaki ticari sınırlamaları kaldırmak birbirleriyle özgürce ticaret yapmalarını olanaklı kılacaktır. Bunun anlamı; herbir ülkenin mal, hizmet, insan ve sermayesini bir üye ülkeden diğerine aktarma hakkının olması ve böylece EU içindeki politik,ekonomik ve kültürel bağlantıları güçlendirmektir.
Temmuz 1997’de EU Avrupa Birliğini genişletmek üzere planlarını açıkladı. Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, Estonya ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ni 2005’e dek üyelik kapsamına alacağını duyurdu. Daha sonra da Romanya, Bulgaristan, Slovak Cumhuriyeti, Litvanya ve Letonya ile üyelik görüşmelerine başlanması planlandı.
10-11 Aralık 1999 tarihlerinde yapılan Helsinki Zirvesinde bu 11 aday ülke arasına Türkiye de dahil edilmiştir.